کاربرد نشانه "را" در زبان فارسی براساس شاهنامه فردوسی

رساله حاضر نشانه "را" را در زبان فارسی باستان، اوستا، فارسی میانه، فارسی دری و فارسی نوین بررسی نموده و در نهایت به مسئله کاربرد این نشانه در شاهنامه فردوسی (جلد اول، ژول مول، 1353) مبادرت نموده است . در زبان فارسی اوستایی سابقه ای از نشانه "را" چه به عنوان نشانه و چه به عنوان حرف اضافه وجود ندارد، ولی در زبان پارسی باستان این کلمه بصورت /radiy/ (به معنی به سبب ، به علت) به عنوان حرف اضافه موخره و همچنین با ترکیب با ضمیر اشاره /ava/ (به معنی آن، در حالت مفرد مذکر اضافه)، بصورت /avahya radiy/ (به معنی بدان جهت) آمده است که خود کلمه /radiy/ در حالت مفعول فیه از ریشه /rad/ به معنی دلیل و علت می باشد. معادل نشانه "را" در فارسی میانه و پارتی حرف اضافه موخره /ray/ و /rad/ است که در مواردی همچون علامت مفعول صریح، علامت مفعول غیرصریح، بیان علت ، بیان مقصود، بیان مرجع، حالت مسندالیهی، خطاب و تخصیص بکار می رفت . نشانه "را" در ادبیات کلاسیک دری و فارسی نوین در موارد زیر بکار رفته است : 1) به عنوان حرف اضافه موخره . 2) به عنوان عالمت خاص (علامت مضاف الیه و علامت تشخیص و تملیک) . 3) برای بیان مفاهیم خاص (بیان سوگند، مقابله، عطف بیان و بدل، با مفعول له و مفعول بواسطه) . 4) به عنوان ویژگی سبکی خاص جهت بیان مفاهیم گوناگون . 5) به عنوان حرف زائد که مورد آن بسیار نادر است . در فارسی امروز نشانه "را" صرفا به عنوان علامت مفعول صریح معرفه بکار می رود و استعمال آن در غیر مورد مذکور دارای جنبه تقلیدی می باشد.